Dzień Miłośników Sera celebrowany 20 stycznia w Wielkopolsce można naprawdę hucznie świętować, bowiem aż 6 serów wpisanych jest na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w kategorii Produkty mleczne naszego regionu.
Najbardziej popularny wielkopolski ser to gzik wielkopolski. Wpisany na listę produktów tradycyjnych w 2007 roku. Nieodłączny partner pyry, ale jadany także na kanapkach: twaróg z mleka krowiego, z dodatkiem świeżego szczypiorku oraz pieprzu i soli. Jest to ser o śnieżnobiałej konsystencji, jednolitej, lepkiej masie.
Gzik wielkopolski pojawia się, między innymi, w menu restauracji Dworu Skrzynki, gdzie serwowane są przede wszystkim potrawy kuchni wielkopolskiej.
Serek śmietankowy wielkopolski został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2017 roku. Wyśmienicie smakuje z dodatkiem domowej konfitury lub świeżych redysek (w gwarze poznańskiej nazwa oznaczająca rzodkiewki). Doskonale sprawdzi się także w roli sernika. Jak czytamy na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, „rozwój mleczarstwa w Wielkopolsce nastąpił pod koniec XIX wieku, kiedy zaczęły powstawać spółdzielnie mleczarskie. Z inicjatywy niemieckich właścicieli ziemskich w 1875 r. powstała pierwsza na terenie Wielkopolski mleczarnia w Chełmży, a w 1881 r. w Poznaniu. Pierwsza spółdzielnia mleczarska w Polsce powstała w 1882 r. w Buku, a kolejna w 1894 r. w Grodzisku Wielkopolskim. Obie spółdzielnie prowadziły aktywną działalność gospodarczą, dostarczając do miast mleko i inne produkty mleczne.”, można więc uznać, że od dawien dawna Wielkopolska serem i mlekiem stoi, a Zakład Przetwórstwa Mleka w Buku to jeden z niezwykłych punktów na mapie Szlaku Kulinarnego „Smaki Powiatu Poznańskiego” z ogromną tradycją. Polecamy także SER-ce Jadzi z Dobieżyna (gm. Buk) oraz LA PECORA NERA – Manufaktura Serów z Suchego Lasu.
Obchody serowego święta w powiecie poznańskim dzięki nim mają wyjątkowy charakter.
Serek twarogowy kozi witoldziński to kolejny ser wpisany na listę produktów tradycyjnych w 2017 roku, który wyrabia się ze świeżego, ciepłego, nieschłodzonego mleka koziego, pochodzącego prosto z udoju, a następnie poddanego kwaszeniu w oparciu o tradycyjną technologię.
Ser liliput wielkopolski na listę produktów tradycyjnych został wpisany w 2008 roku. Jest to ser dojrzewający i ma charakterystyczny kształt: owalny, płaski cylinder o wypukłych bokach, średnica ok. 10 cm, wysokość ok. 4 cm. Po II wojnie światowej rozwinęło się mleczarstwo polskie i zaczęto produkować sery na skalę przemysłową: wybudowane wtedy serownie przerabiające od kilkudziesięciu do kilkuset tys. litrów mleka funkcjonują po dziś dzień. W latach 70-tych rozpoczęła się produkcja serów typu holenderskiego, takie jak np. gouda, edamski, czy podlaski. Sery tego typu, do których należy ser liliput, produkowany był w Wielkopolsce w ostatnim półwieczu w mleczarniach: Wągrowiec, Oborniki, Gniezno, Września, Witkowo, Kępno. Mleko do produkcji tego sera pochodzi głównie z powiatu wągrowieckiego. Delikatny smak sera liliputa zachęca nie tylko do przygotowywania pysznych kanapek, ale również sałatek, zapiekanek oraz przekąsek typu koreczki.
Twaróg tradycyjny wpisano na listę produktów tradycyjnych w 2010 roku. Jest produkowany z mleka krowiego i stanowi najprostszą formę sera wytwarzaną, niemal w sposób niezmieniony, po dzień dzisiejszy. „Świeżo wydojone mleko, z którego uprzednio zebrano śmietanę, rozlewane jest do glinianych mis, dzbanów lub garnków i pozostawiane w temperaturze pokojowej do samoczynnego ukwaszenia. Ukwaszenie zachodzi dzięki obecności mikroflory pierwotnej w temperaturze 20-30°C. Podczas kwaszenia na powierzchni skrzepu gromadzi się śmietana. W zależności od tego, jak tłusty ser chciano uzyskać, śmietanę pozostawiało się lub zbierało jej nadmiar. Skwaszone mleko przetwarza się przez podgrzewanie. Pod wpływem podgrzewania oddziela się serwatka, a pozostała część mleka ścina się w twaróg. Wszystko to razem wylewane jest następnie do płóciennych woreczków lub chust z płótna lnianego i odciskane, w celu usunięcia serwatki i nadania kształtu twarogowi. Z biegiem lat płócienne worki zastąpiono sitami i cedzakami, na które wylewa się masę serową.”
Twaróg tradycyjny może być podstawą to przygotowania gzika, ale też kluseczek serowych czy pierogów wytrawnych i na słodko.
Wielkopolski ser smażony wpisany został na listę produktów tradycyjnych w 2005 roku. Ser ten powstaje z tradycyjnego twarogu. Do przygotowania wielkopolskiego sera smażonego potrzebujemy startego na tarce twarogu, który następnie odstawiamy na kilka dni w chłodne i ciemne miejsce, aby zaszedł proces fermentacji (gliwienia). Dodajemy sól oraz masło, a także żółtka jaj i smażymy na wolnym ogniu. Przyprawiamy kminkiem lub koprem. Podajemy na zimno lub na ciepło, na chrupiącej kromce chleba, z plasterkiem dojrzałego, słodkiego pomidora. Takie śniadanie musi rozpoczynać każdy wspaniały dzień – nie tylko Dzień Miłośników Sera.
Warto zaznaczyć, że wielkopolski ser smażony znajduje się na unijnej liście produktów chronionych oznaczeniem geograficznym (ang. Protected Geographical Indication, PGI). Oznaczenie to wymaga od wytwórców spełnienia wielu restrykcyjnych procedur. Chronione Oznaczenie Geograficzne pozwala odróżnić ser smażony wytwarzany w Wielkopolsce od innych, podobnych produktów na rynku.
